ὕβρις | Hybris
Vier delen
olieverf op doek (katoen)
170 × 200 cm
december 2020
Ontwerp naar de maquette van Nicos Andricakis, gepubliceerd in Delphes door Ekdotike Athenon S.A. 1980.
Dit is een impressie van het heiligdom van Apollo, het antieke Delphi, vanuit het perspectief van de arend. Volgens de mythe stuurde Zeus twee adelaars om het middelpunt van de wereld te vinden, dat bleek Delphi te zijn. Deze plek kende een meer dan duizendjarige geschiedenis; nu, zestien eeuwen later, resten slechts ruïnes.
Het oude wereldbeeld met lot voorspellende en andere bestierende goden is opgelost in de geschiedenis. Er ontstond een nieuw idee; de mens met zijn gigantische verworvenheden werd zelf de heerser over natuur en toekomst, in plaats van een god. Dit blijkt nu evenmin te kloppen, hoe prachtig hij en zij naar Gods beeld, of andersom, ook mogen zijn.
Hoe kansrijk zijn die wezenlijke verworvenheden, om losgeslagen en wurgende virussen van verschillende aard te overleven?
Reminiscenties:
- Martin Phipps: Aberfan disaster music uit The Crown
- Gustav Mahler / Friedrich Nietzsche: Symfonie 3, deel 4: ‘Wat de mens me vertelt’
- Metallica’s song Nothing else matters
» Lees meer
Vanaf tienduizend jaren geleden, denkt men, veranderde de samenleving. Manipulatie van planten en dieren maakten het langzaamaan mogelijk om in een beperkter gebied van geteelde gewassen en gefokte dieren te leven . . . tenminste zolang klimaat-, weer- en allerlei andere omstandigheden gunstig bleven. Het oeroude idee dat er een wil achter die omstandigheden schuilde, leidde tot verpersoonlijking ervan. De goden, zo wist men duizenden jaren lang, waren in ruil voor offers te raadplegen en te beïnvloeden, met brandoffers veelal. De herdersstaf en de olijfboom evenals Sitalcas (tarwe), volgens de Delphiërs de naam van het 16 m hoge Apollobeeld, symboliseren hier dit wereldbeeld.
De slang speelt een prominente maar dubbele rol. De Delphische python staat voor monster, de duistere kant van ons wezen en bestaan, overwonnen door Apollo brenger van licht, inzicht en schoonheid. Apollo was de mythische god van de muze maar onder meer ook van de geneeskunde, hij was de vader van Asklepios.
De slang staat in de esculaap (het symbool van Asklepios) tot in onze tijd voor genezing, omdat dit dier zijn huid kan afwerpen, hetgeen herboren worden of genezing betekent, maar ook door zijn beet de dood kan brengen
Ik heb echter gekozen voor een zeer grote wurgslang, de netpython, niet voor een gifslang. De symbolische, omwonden staf is een herdersstaf.
De arend vliegt met zijn machtige vleugelslag het hoogst van alle levende wezens dus het dichtst bij de zon, en heeft daarmee het beste overzicht op de aarde. Dit verklaart zijn mythische betekenis in de loop der tijden.
Bij de Romeinse legioenen liep in het eerste cohort de Aquilifer (lett. adelaarsdrager), het belangrijkste veldteken, teken van macht (overzicht = kennis = macht). In Bijbelse context is de arend een attribuut van de evangelist Johannes. Dit heeft te maken met de hoge filosofische vlucht die deze evangelist neemt om zijn boodschap door te geven. In zijn versie van het Nieuwe Testament verwijst hij naar de apocalyps (Oudgrieks: ἀποκάλυψις, apokálypsis, ‘een onthulling’)
» Lees minder